AI: थोडी करामत, थोडं कलाकारी.. Creativity आणि सोयीची नवी लाट 🎨

AI किंवा कृत्रिम बुद्धिमत्ता (Artificial Intelligence) हे एक तंत्रज्ञान आहे जे संगणकांना माणसांप्रमाणे शिकण्याची, विचार करण्याची आणि निर्णय घेण्याची क्षमता देते. उदाहरणार्थ, मोबाईलमधील Google Maps तुम्हाला शॉर्टकट दाखवतो, Netflix तुमच्या पसंतीनुसार सिरीज सुचवतो किंवा ChatGPT तुमच्या प्रश्नांचे उत्तर देतो - हे सर्व AI चे काम आहे!

AI जसजसे अधिक प्रगत होत आहे, तसतसे ते नवीन संधी निर्माण करत आहे, पण त्याचबरोबर काही नवीन आव्हाने आणि धोकेही घेऊन येत आहे.

या लेखात आपण काही नवीन AI ट्रेंड्स, त्यांचे संभाव्य धोके आणि भविष्यासाठी आपण कोणती खबरदारी घेतली पाहिजे, हे पाहणार आहोत.

AI आता फक्त मोठ्या टेक कंपन्यांपुरते मर्यादित राहिलेले नाही, तर ते आता प्रत्येकाच्या हातात पोहोचले आहे. यामुळे आपल्याला क्रिएटिव्हिटी निर्माण करणे, स्वतःला व्यक्त करणे आणि इतर गोष्टी अधिक सोप्या झाल्या आहेत. सध्या चर्चेत असलेले काही ट्रेंड्स असे आहेत:

AI चे नवीन ट्रेंड्स

Ghibli AI:

या ट्रेंडमध्ये तुम्ही तुमचा कोणताही फोटो AI च्या मदतीने जपानी ॲनिमेशन स्टुडिओ ‘घिबली’च्या शैलीतील हाताने काढलेल्या सुंदर चित्रात बदलू शकता. हे एक डिजिटल आर्ट फिल्टरसारखे आहे, पण त्याहून कितीतरी पटीने अधिक प्रभावी आहे. AI अशा स्टाईलमध्ये तुमचा चेहरा, वातावरण, रंगसंगती अशा पद्धतीने बदलतो की फोटो हाताने काढल्यासारखा वाटतो.

Nano Banana AI:

हे एक नवीन टूल आहे, जे अनेकदा Google Gemini च्या मदतीने काम करते. हे तुमच्या साध्या फोटोला एका अतिशय वास्तववादी 3D बाहुल्यामध्ये रूपांतरित करते. तुम्ही तुमच्या पाळीव प्राण्याचा किंवा मित्राचा फोटो डिजिटल खेळण्यात बदलून ऑनलाइन शेअर करू शकता. उदा. तुमचा फोटो घेतल्यावर तुम्ही प्लास्टिकच्या खेळण्यात किंवा ॲनिमेटेड अवतारात दिसता!

Retro Saree AI:

हा आणखी एक व्हायरल ट्रेंड आहे, जो तुमच्या फोटोला जुन्या बॉलीवूड चित्रपटासारखा रेट्रो लूक देतो. यात एआय असे फिल्टर्स वापरते की तुम्ही 80 किंवा 90 च्या दशकातील क्लासिक सिनेमाच्या स्टारसारखे दिसू लागता, अगदी सुंदर साडी आणि सुवर्ण-तांबूस प्रकाशासह स्वतःच्या फोटोला बदलू शकता. कल्पना करा: तुमचं सध्याचं फोटो AI वापरून अशा रूपात दिसतं, जसं तुम्ही रेखा किंवा श्रीदेवीसारखे दिसताय!

Photo Anonymization:

या ट्रेंडमध्ये काही AI टूल्स व्यक्तीचा चेहरा किंवा इतर ओळख पटवणारे तपशील फोटोमधून आपोआप काढून टाकतात. यामुळे गोपनीयता जपण्यास मदत होते. हे एक चांगले टूल आहे, पण हे लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे की या सेवाही तुमच्या वैयक्तिक फोटो आणि इतर माहिती हाताळत आहेत.

हे ट्रेंड दाखवून देतात की AI आपल्या दैनंदिन जीवनाचा एक भाग कसा बनत आहे, क्रिएटिव्हिटी निर्माण करण्यापासून ते नवीन व्हिज्युअल शैली वापरण्यापर्यंत ते किती उपयोगी आहे. विद्यार्थ्यांसाठी ही तंत्रज्ञानं मजा घेण्यासाठी आणि तंत्रज्ञानाबद्दल शिकण्यासाठी उपयुक्त आहेत. नोकरदारांसाठी ती डिझाइन आणि कंटेंट निर्मितीला स्वयंचलित (automate) करण्याची AIची क्षमता दर्शवतात. तर सामान्य लोकांसाठी हे भविष्याची एक झलक आहे, जिथे कोणीही काही क्लिकमध्ये कलाकार बनू शकतो.

AI ची काळी बाजू: असे धोके जिथे आपल्याला सावध राहिले पाहिजे 🕵️‍♀️

✅ प्रत्येकासाठी (सामान्य नागरिक)

Deepfake:

AI आता लोकांचे अतिशय वास्तववादी बनावट व्हिडिओ आणि ऑडिओ (Deepfake) तयार करू शकते, ज्यात ती व्यक्ती काहीतरी करत आहे किंवा बोलत आहे, जे तिने कधीही केले नाही. याचा उपयोग चुकीची माहिती पसरवण्यासाठी, लोकांचा गैरसमज करण्यासाठी किंवा अगदी ब्लॅकमेल आणि सायबर क्राईम सारख्या गोष्टींसाठीही होऊ शकतो. एखाद्या राजकारण्याचा खोटा आणि धक्कादायक व्हिडिओ पाहिल्यावर खरे काय आणि खोटे काय हे ओळखणे कठीण होते.

गोपनीयतेचे धोके आणि अदृश्य जोखीम:

आपण वापरत असलेली AI टूल्स अनेकदा आपला वैयक्तिक डेटा, जसे की फोटो, लोकेशन, आवडी-निवडी आणि वागणुकीच्या बाबतीत डेटा गोळा करतात. जेव्हा तुम्ही तुमचा फोटो AI इमेज जनरेटरवर अपलोड करता किंवा गोपनीय कागदपत्र AI चॅटबॉटमध्ये टाकून सारांश मागता, तेव्हा तो डेटा एका तिसऱ्या कंपनीसोबत शेअर केला जातो. हा एक मोठा धोका आहे. जर तुम्ही एखादा संवेदनशील किंवा खासगी फोटो अपलोड केला, तर तुम्ही त्या कंपनीला तो वापरण्याची अप्रत्यक्षरीत्या परवानगी देता. काही गंभीर प्रकरणांमध्ये, या डेटाचा गैरवापर केला जाऊ शकतो किंवा तो डेटा चोरीला जाऊ शकतो. जर तुम्हाला तुमचे खासगी फोटो, किंवा अगदी नग्न फोटो किंवा अश्लील व्हिडिओ इंटरनेटवर दिसले, तर तुम्हाला धक्का बसू नये. कारण तुम्ही ही माहिती एका तिसऱ्या कंपनीसोबत शेअर केली होती आणि तिच्या असुरक्षिततेमुळे असे काहीही होऊ शकते.

✅ नोकरदार आणि व्यावसायिकांसाठी

नोकरदार आणि व्यावसायिकांसाठी

नोकरीतील बदल:

AI जसे अहवाल लिहिणे, कोडिंग करणे किंवा डेटा व्यवस्थापित करण्यासारख्या कामांमध्ये अधिक चांगले होत आहे, तसतसे काही नोकऱ्या कालबाह्य होऊ शकतात. ग्राहक सेवा, डेटा एंट्री आणि अगदी पत्रकारिता यांसारख्या क्षेत्रांमधील नोकरदारांना त्यांच्या भूमिका बदललेल्या किंवा AI ने घेतलेल्या दिसू शकतात. यासाठी महत्त्वाचे आहे की आपण AI सोबत काम करायला शिकले पाहिजे, त्याच्या विरोधात नाही.

सायबर सुरक्षेचे धोके:

AI हे हॅकर्ससाठी एक शक्तिशाली शस्त्र बनू शकते. याचा उपयोग अधिक अत्याधुनिक मालवेअर (malware) तयार करण्यासाठी, मानवांपेक्षा अधिक वेगाने संगणक प्रणालीतील कमतरता शोधण्यासाठी आणि मोठ्या प्रमाणात हल्ले करण्यासाठी होऊ शकतो, ज्यांना थांबवणे कठीण आहे.

✅ विद्यार्थी आणि शिक्षण प्रणालीसाठी

कॉपी करणे आणि शैक्षणिक सत्यता:

विद्यार्थी AI चा वापर निबंध लिहिण्यासाठी, गणिताची अवघड कोडी सोडवण्यासाठी किंवा असाइनमेंट पूर्ण करण्यासाठी करू शकतात. यामुळे शिक्षकांना हे ठरवणे कठीण होते की हे काम विद्यार्थ्यांचे स्वतःचे आहे की नाही. यामुळे शिक्षणात प्रामाणिकपणाचा प्रश्न निर्माण होतो.

परावलंबन आणि कौशल्यांचा ऱ्हास:

जर आपण विचार करण्यासाठी AI वर जास्त अवलंबून राहिलो, तर आपली महत्त्वपूर्ण कौशल्ये, जसे की गंभीर विचारशक्ती (critical thinking), समस्या सोडवण्याची क्षमता आणि सर्जनशीलता कमी होऊ शकतात. विद्यार्थी फक्त AI ने दिलेली उत्तरे कॉपी करतील, त्यांना त्यामागील संकल्पना समजणार नाही.

AI Makes you Lazy not smart and Vulnerable.

आपण स्वतःचे संरक्षण कसे करू शकतो: 🛡️

AI च्या या जगात सुरक्षित राहण्यासाठी जागरूकता आणि एक सक्रिय दृष्टिकोन आवश्यक आहे. सुरक्षित राहण्यासाठी आपण काय करू शकतो:

✅ प्रत्येकासाठी

पडताळून पहा:

ऑनलाइन दिसणाऱ्या किंवा ऐकल्या जाणाऱ्या प्रत्येक गोष्टीवर विश्वास ठेवू नका. एखादा धक्कादायक व्हिडिओ किंवा मेसेज शेअर करण्यापूर्वी, तो विश्वसनीय स्त्रोतांकडून तपासा. ✅ उदा. एखादा खळबळजनक व्हिडिओ आला, तर आधी गूगल करा, तो खरा आहे का?

गोपनीयतेची काळजी घ्या:

AI टूल्समध्ये तुम्ही काय शेअर करत आहात, याची काळजी घ्या. चॅटबॉट्स किंवा इमेज जनरेटरमध्ये संवेदनशील वैयक्तिक माहिती टाकणे टाळा. तुमचा डेटा कसा वापरला जात आहे, हे समजून घेण्यासाठी त्यांची गोपनीयता धोरणे (privacy policy) वाचा, जे आपण कधीही पाहत नाही.

डेटा शेअर करताना विचार करा:

AI टूल्समध्ये खासगी फोटो, ओळखपत्र, बँक माहिती देणे टाळा. ✅ उदा. आधारकार्डचा फोटो कोणत्याही ChatBot ला पाठवू नका.

माहिती ठेवा:

AI बद्दलच्या ताज्या बातम्या आणि घडामोडींची माहिती ठेवा. ज्ञान हे गैरव्यवहारांपासून आणि चुकीच्या माहितीपासून तुमचा सर्वोत्तम बचाव आहे.

✅ नोकरदारांसाठी

नवीन तंत्रज्ञान शिकत रहा:

कामाच्या जगात टिकून राहण्यासाठी सतत नवीन तंत्रज्ञान शिकत राहणे हा सर्वोत्तम मार्ग आहे. AI सहजपणे कॉपी करू शकत नाही अशा कौशल्यांवर लक्ष केंद्रित करा, जसे की भावनिक बुद्धिमत्ता आणि धोरणात्मक विचार. AI चा वापर आपल्या कामात अधिक उत्पादनक्षम होण्यासाठी कसा करता येईल हे शिका.

कामाच्या जागेची सुरक्षा वाढवा:

कंपन्यांना AI-आधारित धोक्यांपासून बचावासाठी मजबूत सायबर सुरक्षा उपाययोजनांची गरज आहे. यात नियमित सुरक्षा (Audit) तपासणी, AI च्या धोक्यांवर कर्मचाऱ्यांचे प्रशिक्षण आणि AI टूल्सच्या वापरासाठी कठोर नियम असणे आवश्यक आहे.

✅ विद्यार्थ्यांसाठी

AI चा योग्य वापर शिका:

विद्यार्थ्यांना AI चा वापर कॉपी करण्यासाठी नव्हे, तर शिकण्यासाठी एक साधन म्हणून कसा करायचा हे शिकवले पाहिजे. संशोधनासाठी, कल्पना मिळवण्यासाठी किंवा व्याकरण तपासण्यासाठी AI चा वापर करा, पण हे सुनिश्चित करा की अंतिम काम तुमचे स्वतःचे आहे आणि तुम्हाला त्यामागील संकल्पना समजली आहे.

AI वापर करा – पण "शिकण्यासाठी": ✅

उदा. निबंधाची ढाच तयार करण्यासाठी AI वापरा, पण त्यात तुमच्या शब्दांत विचार मांडा.

मानवी कौशल्यांवर लक्ष केंद्रित करा:

भविष्यातील कामाच्या जगात अशी कौशल्ये जास्त मोलाची ठरतील जी आपल्याला मानव म्हणून अद्वितीय बनवतात. आपली सर्जनशीलता, गंभीर विचारशक्ती, सहकार्य आणि संवाद कौशल्ये विकसित करण्यावर लक्ष केंद्रित करा. या गोष्टींची जागा AI घेऊ शकत नाही.

AI ही एक शक्ती आहे — तिचा योग्य वापर केला, तर ती जग बदलू शकते. पण अंधविश्वासाने किंवा अति अवलंबनाने तिचे गुलाम होणे टाळले पाहिजे. जसा मोबाईलमुळे संवाद सोपा झाला, तसंच AI मुळे काम सोपे होईल – पण निर्णय, विवेक आणि सर्जनशीलता ही आपलीच जबाबदारी आहे!

✍️ तुमचं मत काय?

तुम्हाला AI मधील कोणता ट्रेंड आवडतो? किंवा तुम्ही कधी चुकीच्या AI चा अनुभव घेतला आहे का? कमेंटमध्ये नक्की शेअर करा!

नवनवीन ब्लॉगसाठी www.cyberdefender.in वेबसाईटला भेट द्या आणि WhatsApp चॅनेलला सबस्क्राइब करा

Blog By : Amitkumar Patil